Λατινική Αμερική

Η δημιουργία ανεξάρτητων κρατών στη νότιο Αμερική σε αντίθεση με άλλα κράτη του Τρίτου Κόσμου δεν είναι μια πρόσφατη υπόθεση. Η αποαποικιοποίηση είχε συντελεστεί αρκετά νωρίς, από τον 19ο αιώνα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Στον 20ό αιώνα οι χώρες της Λατινικής Αμερικής υπό το βάρος μιας μεγάλης υπερδύναμης στα βόρεια της ηπείρου τους, βρίσκονταν στη φάση της αποκαλούμενης νεοαποικιοκρατικής εξάρτησης.

Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (OAS) που ιδρύθηκε το 1948 ήταν ένα σώμα που συμβάδιζε με τις επιλογές των ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο είχαμε την παρουσία χωρών της Λατινικής Αμερικής που ονομάζονταν «κράτη – μπανανίες» (banana republic), λόγω της αποκλειστικής εκμετάλλευσης τους από εταιρείες μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Για τον συγκεκριμένο τίτλο την ευθύνη έφερε η βορειοαμερικανική εταιρεία «Ενωμένη Εταιρεία Φρούτων» (United Fruits Company) που ασκούσε μονοπωλιακό έλεγχο στο εμπόριο χωρών όπως η Γουατεμάλα και η Ονδούρα.

Chilean troops make arrests during the military coup

Πραξικόπημα στη Χιλή. Πηγή: https://www.theguardian.com/world/2013/sep/07/chile-coup-pinochet-allende

Η επανάσταση στην Κούβα το 1959 έφερε ανατροπή στο δεδομένο status quo της αμερικανικής ηπείρου. Υπό το πρίσμα του Ψυχρού Πολέμου και υπό τον φόβο μιας σοσιαλιστικής επανάληψης και σε άλλες χώρες, η Λατινική Αμερική μετατράπηκε σ’ ένα εργαστήριο παραγωγής αυταρχικών και δικτατορικών καθεστώτων. Με δεδομένη τη δημογραφική έκρηξη που ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα των αναπτυσσόμενων χωρών, η φτώχεια κυριαρχούσε δημιουργώντας τεράστιες κοινωνικές ανισότητες.

Με τη βοήθεια ή και με την αποκλειστική ευθύνη του στρατού, ο αυταρχισμός των κυβερνήσεων των κρατών της Λατινικής Αμερικής ξεπέρασε κάθε όριο. Φυλακίσεις, εκτεταμένα βασανιστήρια, δολοφονίες και εξαφανίσεις ανθρώπων που αντιδρούσαν στα ανελεύθερα καθεστώτα υπήρξαν σύνηθες φαινόμενο. Η άρχουσα ελίτ των χωρών συνέδραμε και υποστήριξε τις δικτατορικές κυβερνήσεις που εγκαθιδρύθηκαν, αφού διασφάλιζαν τα συμφέροντά τους. Εκτός από τις επίσημες αρχές, τη «βρόμικη» δουλειά αναλάμβαναν παρακρατικές ομάδες, γνωστές ως «τάγματα θανάτου», που σκόρπιζαν τον τρόμο και τον θάνατο σε πολίτες αδιακρίτως.

Κατά τη διάρκεια της πολύχρονης διακυβέρνησης από πραξικοπηματικές ή εγκάθετες κυβερνήσεις η έννοια της έννομης τάξης έχασε κάθε σημασία.

Τάγματα Θανάτου

Τα Τάγματα Θανάτου ήταν παρακρατικές στρατιωτικές ομάδες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από τα καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής στον «βρόμικο» πόλεμο που διεξήγαγαν εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων…

Διαβάστε Περισσότερα…


Η εξέγερση στο Μεξικό

Μόλις λίγες μέρες πριν από την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην πόλη του Μεξικό, στις 2 Οκτωβρίου του 1968, η εξέγερση των φοιτητών πνίγηκε στο αίμα από το καθεστώς. Αν και ελάχιστα έχουν γίνει μέχρι και σήμερα γνωστά…

Διαβάστε Περισσότερα…


Η Δικτατορία στη Χιλή

Από το 1970 εκλεγμένος Πρόεδρος της Χιλής ήταν ο Σαλβαντόρ Αγιέντε (Salvador Allente), ένας μετριοπαθής σοσιαλιστής. Εφάρμοσε ένα ευρύ πρόγραμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που προέβλεπε…

Διαβάστε Περισσότερα…



Οι μητέρες της πλατείας της 20ης Μαΐου

Πρόκειται για τις μητέρες των εξαφανισμένων νέων από τη χούντα της Αργεντινής. Συγκεντρώνονταν κάθε Πέμπτη στην πλατεία του Μάη στο Μπουένος Άιρες και διαμαρτύρονταν για την εξαφάνιση των παιδιών τους.

Διαβάστε Περισσότερα…


Κοινωνικά – Επαναστατικά Κινήματα

Τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα στη Λατινική Αμερική και οι τεράστιες ανισότητες οδήγησαν στη γέννηση ισχυρών επαναστατικών κινημάτων (Τουπαμάρος, Σαντινίστας) με μεγάλη απήχηση στις λαϊκές τάξεις.

Διαβάστε Περισσότερα…


Ο κινηματογράφος για τη Λατινική Αμερική

Ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς έχει γυρίσει 2 ταινίες με θέμα τις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής: «Ο Αγνοούμενος» και το «Κατάσταση Πολιορκίας».  Η πρώτη ταινία πραγματεύεται την αγωνιώδη…

Διαβάστε Περισσότερα…



 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • R. Arditti, Searching for Life: The mothers of the Plaza de Mayo and the disappeared children of Argentina, Λος Άντζελες 1999.
  • Ε. Γκαλεάνο, Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής, Αθήνα 2008.
  • G. Grandin, Empire’s Workshop. Latin America, the United States and the New Imperialism, Νέα Υόρκη 2006.
  • M, Feitlowitz, A Lexicon of Terror: Argentina and the Legacies of torture, Νέα Υόρκη 1999.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
  • S. Marcos, The story of colors/ La historia de los colores, Τέξας 1999. Ένα δίγλωσσο παιδικό παραμύθι από τη ζούγκλα της Τσιάπας.
  • Λ. Σεπούλβεδα, Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης, Αθήνα 1996.
  • Λ. Σεπούλβεδα, Η τρέλα του Πινοσέτ, Αθήνα 2003.
    Ένας από τους πλέον γνωστούς λατινοαμερικάνους συγγραφείς, ο Λουίς Σεπούλβεδα είχε ενεργό πολιτικό ρόλο, φυλακίστηκε και εξορίστηκε μετά το πραξικόπημα στη Χιλή για αρκετά χρόνια.
  • Π. Ι. Τάϊμπο, Με τέσσερα χέρια, Αθήνα 2007.
    Πανεπιστημιακός, δημοσιογράφος και ένας από τους πιο γνωστούς συγγραφείς του Μεξικό, ο Πάκο Ιγνάσιο Τάϊμπο γράφει αστυνομικά μυθιστορήματα με πολιτική προσέγγιση. Ένα από τα πιο γνωστά του βιβλία, το «Ανήσυχοι νεκροί» γράφτηκε από κοινού με τον υποδιοικητή Μάρκος.