Οι Απόβλητοι της Καπιταλιστικής Κρίσης

Migrant mother Η εμβληματική φωτογραφία από την Ντοροθέα Λαγκ που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή.

Migrant mother Η εμβληματική φωτογραφία από την Ντοροθέα Λαγκ που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή.

Στον απόηχο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σχεδόν μια δεκαετία μετά τη λήξη του, η μεγάλη οικονομική κρίση ξεκίνησε το 1929 στις Η.Π.Α.. Μέσα σε λίγους μήνες εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο υπενθυμίζοντας την παγκόσμια διάσταση της καπιταλιστικής λειτουργίας. Η κρίση βύθισε τις περισσότερες χώρες σε μια πρωτοφανή ύφεση: οι πλούσιοι κλονίστηκαν, οι φτωχοί απλά εξαθλιώθηκαν. Κλείσιμο επιχειρήσεων και τραπεζών, κατάρρευση νομισμάτων, οικονομικό χάος. Ο καπιταλισμός υπενθύμιζε με τραγικό τρόπο ότι δεν αρκούσε ένας παγκόσμιος πόλεμος για την αποκατάσταση των αντιθέσεων που τον χαρακτήριζαν και των αδιεξόδων που αυτές διαρκώς δημιουργούσαν. Στρατιές ανέργων, πεινασμένες οικογένειες σε πόλεις και χωριά και γενικευμένη φτώχεια συνέθεταν την καθημερινή εικόνα.

Οι περισσότερες χώρες μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν βγει κατεστραμμένες και η φαινομενική ευημερία στα μέσα της δεκαετίας του ’20 ήταν πλασματική. Στην πραγματικότητα οι τιμές των εμπορευμάτων έπεφταν και η δυναμική των αγορών έφθινε, ενώ η χρηματιστηριακή «φούσκα» φανέρωνε την κερδοσκοπική αβελτηρία που κυριαρχούσε. Η οικονομική κατάρρευση έφερνε τον κίνδυνο διάλυσης του αστικού πολιτισμού, στον οποίο είχε στηριχτεί το μοντέλο ανάπτυξης του σύγχρονου κόσμου.

Το πλέον δραματικό πλήγμα στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης υπέστησαν οι ευπαθείς κοινωνικά ομάδες. Όμως η ραγδαία οικονομική επιδείνωση οδήγησε στην απόγνωση και ένα μεγάλο μέρος από τα αστικά στρώματα, το οποίο είδε τις οικονομίες μιας ζωής να χάνονται και, σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία, τη θέση του να διολισθαίνει κάτω από το όριο της φτώχειας. Ειδικά στην Αμερική, όπου η αστυφιλία είχε διαρρήξει τις σχέσεις οικογενειών με την ύπαιθρο, παρουσιαζόταν στις μεγάλες πόλεις έντονο το φαινόμενο των αστέγων. Η τάση αυτή θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια και μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ώστε κάποιος να μπορεί να μιλήσει για μία μόνιμη συνθήκη της καθημερινότητας. Οι ουρές για συσσίτιο αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο στις μεγάλες πόλεις. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είχε καταρρακωθεί και η αδυναμία απασχόλησης οδηγούσε σε δραματική υποβάθμιση της ζωής.

Στην ύπαιθρο, στρατιές εξαθλιωμένων εποχικών εργατών με τις οικογένειές τους περιέτρεχαν αγροτικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών σε αναζήτηση εργασίας και τροφής. Οι συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής ήταν άθλιες. Οι απόβλητοι της κοινωνίας αποτελούσαν τον καθρέφτη των προβλημάτων του κεφαλαιοκρατικού τρόπου ανάπτυξης του κόσμου.

Η άνοδος στην Ευρώπη ακραίων ομάδων με ριζοσπαστικό ιδεολογικό περιεχόμενο,  εθνικιστική ρητορική και επίκληση φυλετικών χαρακτηριστικών θα είναι ένα από τα παράπλευρα  αποτελέσματα της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης.

Άστεγοι

Η εξαθλίωση των ανθρώπων την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης γινόταν φανερή από τις συνθήκες διαβίωσης. Χιλιάδες άνθρωποι έμεναν στους δρόμους ή σε πρόχειρα καταλύματα στις παρυφές των πόλεων ή στο ύπαιθρο. Η αναζήτηση τροφής αποτελούσε τον καθημερινό αγώνα επιβίωσης.

Πηγή: https://www.loc.gov/rr/print/list/128_migm.html Βιβλιοθήκη του αμερικανικού κογκρέσου.

Πηγή: https://www.loc.gov/rr/print/list/128_migm.html Βιβλιοθήκη του αμερικανικού κογκρέσου.

 Η φωτογράφος Ντοροθέα Λανγκ (Dorothea Lang) αιχμαλώτισε με το φακό της τα στιγμιότυπα από την πρόχειρη σκηνή μιας οικογένειας, η οποία ταξίδευε σε αναζήτηση εργασίας στους αγρούς της Καλιφόρνιας. Η Φλόρενς Όουενς Τόμπσον (Florence Owens Thomspon) απεικονίζεται στη φωτογραφία με δύο από τα επτά παιδιά της. Η καρτερικότητα στο βλέμμα της και η απόλυτη δυστυχία που βίωνε με την οικογένειά της αντικατόπτριζαν τον εφιάλτη του αμερικανικού ονείρου. Οι απόκληροι της κοινωνίας βρίσκονταν στην καρδιά της Γης της Επαγγελίας.

Ο Eκτροχιασμός του Aμερικανικού Ονείρου

Η μεγάλη οικονομική κρίση που ξεκίνησε με το «κραχ» το 1929, εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον κόσμο. Η μεγάλη οικονομική κρίση που ξεκίνησε με το «κραχ» το 1929, εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον κόσμο. Επειδή όμως ήταν η Αμερική…

Διαβάστε Περισσότερα…


Η Εκμετάλλευση των Ανθρώπων

Οι ιστορίες εκμετάλλευσης της ανθρώπινης δυστυχίας την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης είναι ατελείωτες. Όμως μερικές από αυτές είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικές για την απόγνωση των ανθρώπων και τον αμοραλισμό των εκμεταλλευτών…

Διαβάστε Περισσότερα…



 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Τ. Κ. Γκαλμπρέιθ, Το Μεγάλο Κραχ του 1929, Αθήνα 2000
  • Liaquat, Lords of Finance: 1929, the Great Depression and the Bankers who broke the World, Νέα Υόρκη 2009
  • H. Watkins, The hungry years: a Narrative History of the Great Depression, Νέα Υόρκη 1999
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
  • Τζον Στάινμπεκ, Άνθρωποι και Ποντίκια, Αθήνα 2014. Σε πολλές εκδόσεις
  • Τζον Στάινμπεκ, Τα σταφύλια της οργής, Αθήνα Σε πολλές εκδόσεις