Στο Όνομα του Πολιτισμού

ap02

Γερμανοί στρατιώτες συσκευάζουν σε κιβώτια κρανία σκοτωμένων στις επιχειρήσεις Χερέρος για να τα στείλουν στα επιστημονικά ιδρύματα του Βερολίνου για ανθρωπολογική έρευνα (πηγή, www.ezakwantu.com)

Η ύστερη αποικιακή εξάπλωση της Ευρώπης έγινε στο όνομα του πολιτισμού. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις κατακτούσαν τον κόσμο με σκοπό να τον εντάξουν στη σύγχρονη εποχή, να τον εκπολιτίσουν, να τον κάνουν δηλαδή να μοιάζει με το ευρωπαϊκό πρότυπο. Η πρόθεση αυτή, σήμαινε ότι οι παραδοσιακοί τρόποι ζωής, οι διαφορετικοί πολιτισμοί, συνήθειες, έθιμα και νόμοι, κατατάσσονταν συλλήβδην στο πεδίο του αναχρονισμού, θεωρούνταν ξεπερασμένοι και εχθρικοί ως προς την πρόοδο της ανθρωπότητας. Από ετούτη τη διαπίστωση ως την μεθόδευση της εξαφάνισής τους η απόσταση ήταν μικρή, πολύ μικρή.

Πραγματικά, ο κόσμος των βαρβάρων, των ιθαγενών, των «αγρίων» εξαλείφθηκε με μεθόδους αναντίστοιχες του επαγγελλόμενου πολιτισμού. Ολόκληροι λαοί, ολόκληρες φυλές εξαφανίστηκαν από προσώπου γης. Οι Χερρέρος της Ναμίμπια, οι Ασάντι της Γκάνα και γενικά όσοι ετόλμησαν να αντισταθούν στα ευρωπαϊκά πυροβόλα, πλήρωσαν το βαρύ τίμημα. Όσοι επέζησαν αφέθηκαν στις φροντίδες των ιεραποστόλων και των λοιπών ιδρυμάτων εκπολιτισμού.

Ο «εκπολιτισμός» όμως σήμαινε και πολύ σημαντικές αλλαγές στο περιβάλλον. Στις νέες αποικίες, πολλές από τις οποίες ήσαν «ανεξερεύνητες περιοχές» μόλις είκοσι χρόνια νωρίτερα, έπρεπε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της οικονομικής ανάπτυξης, όπως ο καπιταλιστικός κόσμος την εννοούσε. Έπρεπε να κατασκευαστούν λιμάνια στις παραλίες και στους μεγάλους ποταμούς, να κτιστούν αποθήκες, δημόσια κτίρια, ευρωπαϊκού τύπου συνοικίες και πόλεις. Σιδηροδρομικές γραμμές έπρεπε να χαραχθούν προς την ενδοχώρα και να συνδέσουν τους δρόμους της θάλασσας με την πλουτοφόρα γη των αποικιών.  Στην τελευταία χρειάζονταν χιλιάδες άνθρωποι για να σκάψουν ορυχεία  ή μεταλλεία, για να εκχερσώσουν εδάφη που θα γίνονταν φυτείες βιομηχανικών φυτών, για να αποψιλώσουν προαιώνια δάση και να κάνουν τα τοπία της Αφρικής ή της Ασίας να μοιάζουν με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα.

Όλα αυτά προϋπέθεταν ανθρώπινο μόχθο.  Ετούτο τον μόχθο μπορούσαν να τον προσφέρουν οι ιθαγενείς που μόλις είχαν αναβαθμιστεί σε μισθωτούς εργάτες. Καθώς μάλιστα η προϊστορία τους στον νέο τρόπο παραγωγής μόλις άρχιζε, ενώ, ταυτόχρονα, η ανθρώπινή τους υπόσταση δεν είχε ακόμα πιστοποιηθεί, η εκμετάλλευση του κόπου τους μπορούσε να γίνει χωρίς φραγμούς και όρια. Στα αγαθά του πολιτισμού που έφθασαν ως αυτούς δεν συμπεριλαμβανόταν η αξιοπρεπής αμοιβή του κόπου τους. Αντίθετα, η εξαθλίωσή τους μπορούσε να είναι απόλυτη καθώς πλέον είχαν το προνόμιο να είναι οι άθλιοι ενός μεγάλου, αληθινού πολιτισμού και όχι μέλη του όποιου «πρωτόγονου» και απολίτιστου τρόπου ζωής.

ap03

Αφρικανοί και Ινδοί εργάτες στον σιδηρόδρομο Μομπάσα-Ναϊρόμπι (1895). Αιτίες θανάτων: ηλίαση, καταιγίδες, αρρώστιες, άγρια θηρία, εχθρικές επιθέσεις τοπικών πληθυσμών. Πολλοί λίγοι επιβίωναν για να «απολαύσουν» την αμελητέα αμοιβή του μόχθου τους. (Πηγή : https://www.dailymail.co.uk/news/article-2626051)