Η Πορεία Θανάτου (Death march)

Εάν κάποιος κοιτούσε από ψηλά θα διέκρινε μια μεγάλη γραμμή στο έδαφος που κινείτο βασανιστικά αργά σαν μια σειρά από μυρμήγκια. Κάθε τόσο ένα μέρος της γραμμής ξέμενε πίσω, για πάντα. Τέτοιες γραμμές έχουν υπάρξει πολλές στην πορεία του χρόνου και στις ζωές των ανθρώπων και όλες έχουν κοινά χαρακτηριστικά: πόνος, αρρώστιες, θάνατος.

Οι πορείες θανάτου, υπήρξαν μια προσφιλής μέθοδος εξόντωσης ανθρώπων.  Άνδρες και γυναικόπαιδα ξηλώνονταν από τις πατρογονικές τους εστίες και με ελάχιστα ή και καθόλου υπάρχοντα, υποχρεώνονταν να περπατούν δεκάδες, εκατοντάδες χιλιόμετρα κάτω από αντίξοες συνθήκες, καυτό ήλιο, βροχή ή κρύο, χωρίς φαγητό ή νερό και χωρίς καμία προστασία. Το ίδιο συνέβαινε με κρατούμενους, αιχμαλώτους και γενικότερα σε ανθρώπους υπό δεσμά. Παρόμοιες πορείες έχουν γίνει στην Αφρική, στην Ασία, στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Αυστραλία. Από τις πορείες θανάτου των Ινδιάνων στις πορείες θανάτου των Εβραίων και από τις πορείες των ιθαγενών στην Αφρική (Λιβύη-Ναμίμπια) στις πορείες αιχμαλώτων στις Φιλιππίνες. Πρακτικά όλη η Υφήλιος έχει βιώσει την τραγική αυτή τακτική εξευτελισμού και εξόντωσης ανθρώπων.

Αρμένιοι σε πορεία στην Μεντζιρέχ τον Απρίλιο του 1915.

Αρμένιοι σε πορεία στην Μεντζιρέχ τον Απρίλιο του 1915. Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Genocide#mediaviewer/File:Armenians_marched_by_Turkish_soldiers,_1915.png

Οι πορείες θανάτου των Αρμενίων ξεκινούσαν από διάφορα μέρη των ασιατικών εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και από διάφορες πόλεις όπως τα Άδανα, η Κόνια, το Ντιγιαρμπακίρ, η Ούρφα, η Σίβας, το Χαλέπι. Πολλές από αυτές τις πορείες συνέκλιναν νοτιοανατολικά προς τη μεγάλη συριακή έρημο. Στη διαδρομή προς την έρημο χιλιάδες γυναικόπαιδα πέθαιναν από αρρώστιες, πείνα και τις διαρκείς επιθέσεις που δέχονταν. Υπολογίζεται ότι μέχρι το καλοκαίρι του 1915, 500.000 Αρμένιοι ήταν ήδη νεκροί. Όσοι κατάφερναν να φτάσουν στη συριακή έρημο αφήνονταν εκεί, πρακτικά για να πεθάνουν. Δεν υπήρχαν καταλύματα, πηγές, τροφή. Υπήρχε μόνο η αναμονή του αργού θανάτου.

Η πορεία θανάτου των Αρμενίων προς τη συριακή έρημο.

Η πορεία θανάτου των Αρμενίων προς τη συριακή έρημο.
Πηγή: https://www.mtholyoke.edu/~kotik22a/classweb/armenian_genocide/genocide.html

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι πορείες θανάτου προέκυπταν όταν υπήρχαν έκτακτες συνθήκες, στις περισσότερες των περιπτώσεων ήταν πολεμικές συγκρούσεις. Στον 20ό αιώνα και με άξονα τους δύο παγκόσμιους πολέμους αλλά και τις τοπικές πολεμικές αναμετρήσεις (βλέπε για παράδειγμα Βαλκανικοί Πόλεμοι) εφαρμόστηκαν πρακτικές στόχευσης του άμαχου πληθυσμού. Έτσι, αντί η εχθρότητα να περιορίζεται στο πολεμικό πεδίο πολλές φορές εκτρεπόταν σε πιο μαζικούς στόχους όπως ήταν οι άμαχοι. Οι τελευταίοι αποτελούσαν μια ομολογουμένως εύκολη περίπτωση αφού δεν επιθυμούσαν και δεν μπορούσαν εξάλλου να προβάλλουν καμία αντίσταση. Όμως αυτή η πρακτική βαρβαρότητας έδειχνε ότι ο σύγχρονος κόσμος είχε στεγνώσει από ηθικές αξίες και από τον ελάχιστο έστω σεβασμό προς την ανθρώπινη ζωή.

Νεκρά γυναικόπαιδα στην περίοδο της αρμενικής γενοκτονίας.

Νεκρά γυναικόπαιδα στην περίοδο της αρμενικής γενοκτονίας.
Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Genocide#mediaviewer/File:Morgenthau336.jpg

Η διεθνής κοινότητα απέτυχε –και αυτό συμβαίνει μέχρι και τις μέρες μας– να επιβάλει ηθικούς κανόνες και όρια που να αποτελούν φραγμό σε πράξεις βαρβαρότητας εναντίον των αμάχων. Τα καραβάνια των προσφύγων στη Λιβύη, στο Ιράκ, στη Συρία το επιβεβαιώνουν. Οι σημερινές πορείες θανάτου αποτελούν μια απέλπιδα προσπάθεια εκπατρισμένων πληθυσμών που στερούνται των πάντων, να φτάσουν στην πολιτισμένη Δύση. Για πολλούς η ελπίδα χάνεται στα νερά της Μεσογείου.