Εθνικές εκκαθαρίσεις

Πολλοί δεν πρόλαβαν.....

Πολλοί δεν πρόλαβαν…..

Τα κράτη που βρέθηκαν αντιμέτωπα στα Βαλκάνια ήταν μικρά και αδύναμα σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στη δυτική πλευρά της ηπείρου. Όπως συνήθως συμβαίνει στην ιστορία, τα προβλήματα των μικρών επιλύονταν συνήθως με αποφάσεις των μεγάλων. Στις βαλκανικές πρωτεύουσες το γνώριζαν αυτό και την ώρα που κέρδιζαν ή έχαναν τις μάχες του πολέμου, η σκέψη και οι ανησυχίες τους στρέφονταν προς τις μητροπόλεις όπου οι συσκέψεις των μεγάλων θα διαμόρφωναν τον τελικό χάρτη και θα ανακήρυσσαν τον πραγματικό νικητή. Δεν είχαν περάσει εξάλλου πολλά χρόνια από την εποχή που το συνέδριο του Βερολίνου ακύρωσε τα αποτελέσματα της προηγούμενης στρατιωτικής αναμέτρησης στην περιοχή.

Η δημιουργία τετελεσμένων ήταν ο καλύτερος τρόπος για να προστατευθούν τα κατακτημένα και να προληφθούν οι αποφάσεις των ισχυρών. Τα επιζητούμενα τετελεσμένα είχαν έναν κοινό παρονομαστή: το κατακτημένο έδαφος έπρεπε το ταχύτερο να μεταβάλει την εθνολογική του σύνθεση – το ποιος από τους κατοίκους του θα έμενε και το ποιος θα διωχνόταν εξαρτιόταν από τη σημαία του νικητή.

Οι βιαιότητες κατά του άμαχου πληθυσμού ξεπηδούσαν εξάλλου και από την ίδια την οικονομία του πολέμου. Αυτοί οι στρατοί που κινούνταν χωρίς εφοδιασμό και επιμελητεία έπρεπε να ζήσουν από την αρπαγή των ισχνών επιτόπιων πόρων. Οι αγρότες των Βαλκανίων είχαν παραδοσιακά λίγα πράγματα. Μετά το πέρασμα των στρατών δεν είχαν τίποτα. Έφευγαν σε ατελείωτα καραβάνια προς το άγνωστο, εκεί που περίμεναν να βρουν συνδρομή και τα αναγκαία για την επιβίωσή τους. Συνήθως οι ελπίδες αυτές διαψεύδονταν.

Για τους τυχερούς…. Ο δρόμος προς το άγνωστο….

Για τους τυχερούς…. Ο δρόμος προς το άγνωστο….

Εκεί όπου η λεηλασία και η πείνα δεν έδιωχναν τους ανεπιθύμητους, οι αγριότητες συμπλήρωναν το σκηνικό.  Οι αρπαγές, οι πυρπολήσεις των χωριών ή της σοδειάς, η θανάτωση των ζώων, οι βιασμοί των γυναικών, η προγραμματισμένη εξόντωση των ανδρών που απέμεναν ήσαν μέρος ενός κατασκευασμένου προσεκτικά σκηνικού τρόμου. Δεν τις έκρυβαν τις αγριότητες, δεν ήταν “ατύχημα”. Έπρεπε να μαθευτούν όσο το δυνατό πιο μακριά, να δημιουργήσουν κλίμα απόγνωσης και τρόμου έτσι ώστε οι αλλόφυλοι και οι αλλόθρησκοι να φύγουν από μόνοι τους, πριν ακόμα φτάσει στο χωριό και στην πόλη τους ο αντίπαλος στρατός.

 

Περισσότερα…

Το εξώφυλλο της αναφοράς που συνέταξε διεθνής επιτροπή που συγκρότησε το ίδρυμα Carnegie (Κάρνεγκι) για τις αγριότητες των Βαλκανικών πολέμων.

 

Ακόμα και η “ουδέτερη” καταγραφή των αγριοτήτων που ξετυλίχθηκαν στη βαλκανική σύγκρουση, όπως την επεξεργάστηκε το ίδρυμα Κάρνεγκι για την ειρήνη, δεν αποφεύγει την άνιση “απόδοση ευθυνών”. Τις αγριότητες τις χρεώνεται κυρίως αυτός που μένει κυρίαρχος στο πεδίο της μάχης, εκείνος που κατακτά, γεγονός που δεν τον κάνει αυτόματα περισσότερο ένοχο από τους αντιπάλους του. Είναι δε αυτονόητο ότι η αγριότητα σε μια ολοκληρωτική σύγκρουση δεν μπορεί να προέρχεται από μια μόνο πλευρά.

Στην εικόνα βλέπετε το εξώφυλλο της αναφοράς που συνέταξε διεθνής επιτροπή που συγκρότησε το ίδρυμα Carnegie (Κάρνεγκι) για τις αγριότητες των Βαλκανικών πολέμων.

Επιμύθιο

Στην περιοχή των Βαλκανίων τα πάθη υποβόσκουν πάντοτε και κάθε φορά που η ιστορική συγκυρία το επιτρέπει ξεσπούν με ιδιαίτερη ένταση, φονική και καταστροφική μανία. Οι πόλεμοι στην Γιουγκοσλαβία την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα επιβεβαιώνουν την παραπάνω διαπίστωση. Τα σημερινά επαναλαμβανόμενα «επεισόδια» εθνικιστικού χαρακτήρα και περιεχομένου επίσης.

Η ανάγνωση των βαλκανικών περιπλοκών πρέπει, κάτω από αυτές τις συνθήκες, να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και περίσκεψη. Το σύνολο σχεδόν των επιμέρους ιστοτόπων ή ιστοσελίδων που αναφέρονται στο σήμερα και στο χθές της εύφλεκτης αυτής ζώνης, είναι φορτισμένες και ενίοτε παραπλανητικά εμπαθείς. Η επίσκεψη σε αυτές πολύ δύσκολα μπορεί να δώσει στοιχεία επιστημονικής γνώσης ή έστω εκπαιδευτικές κατευθύνσεις για την κατανόηση και ερμηνεία των γεγονότων. Εκεί όπου περισσεύουν τα πάθη, η έλλογη ταξινόμηση και ερμηνεία του χθες και, κατά συνέπεια, του σήμερα, προσκρούει σε αδιαπέραστους τοίχους.