Από την «Ένωση και Πρόοδο» στη ρήξη

Υποδοχή του ρωσικού στρατού σε αρμενική πόλη. Ρωσο-οθωμανικός πόλεμος 1877-1878

Υποδοχή του ρωσικού στρατού σε αρμενική πόλη. Ρωσο-οθωμανικός πόλεμος 1877-1878
Πηγή: https://zebrastationpolaire.over-blog.com/article-la-guerre-russo-turque-de-1877-1878-la-peinture-et-le-cinema-81718346.html

Οι σχέσεις ανάμεσα σε Αρμένιους και Οθωμανούς δεν ήσαν ποτέ ιδιαίτερα καλές. Οι πρόοδοι της Ρωσίας στον Καύκασο στη διάρκεια του 19ου αιώνα τις έκαναν σαφώς χειρότερες. Παραδόξως όμως η καταστροφή δεν έγινε στα «χρόνια της βαρβαρότητας» αλλά στην αυγή ενός σύγχρονου κόσμου και μάλιστα στο όνομα της πορείας προς αυτόν.

Πάνω στο εύθραυστο υπόβαθρο μιας αναχρονιστικής Αυτοκρατορίας σε κρίση το κίνημα των Νεότουρκων το 1908 έθεσε σε κίνηση αμείλικτους μηχανισμούς. Οι πρωτοβουλίες «εξευρωπαϊσμού» της Επιτροπής «Ένωση και Πρόοδος» εύκολα αντιστρέφονταν στο αντίθετό τους. Η επέκταση της στρατιωτικής θητείας σε όλους τους υπηκόους της Αυτοκρατορίας ανεξάρτητα από το θρήσκευμά τους προκάλεσε πολλές επιμέρους αντιστάσεις. Η πολιτική κοινοβουλευτική εκπροσώπιση του συνόλου του πληθυσμού μετέτρεψε τις παραδοσιακές ελίτ των επιμέρους εθνοτήτων της Αυτοκρατορίας σε πολιτικές ηγεσίες των ίδιων αυτών χώρων, προετοιμάζοντας την εθνική τους συγκρότηση. Πολύ γρήγορα οι προθέσεις εξευρωπαϊσμού – εκδημοκρατισμού και ισότητας – μεταβλήθηκαν σε σχέσεις καχυποψίας: το μίσος υπήρχε ήδη από καιρό.

Κύματα μουσουλμάνων προσφύγων έφθαναν εξάλλου στην Ανατολία από πολύ καιρό. Η ρωσική προέλαση στην κεντρική Ασία και τον Καύκασο έστελνε συνεχώς ανυπότακτους πληθυσμούς – Κιρκάσιους, Τσετσένους – στην οθωμανική ενδοχώρα ενώ οι πόλεμοι του 1876-1877 μετέβαλαν αυτό το ρεύμα σε ορμητικό ποτάμι. Ύστερα από μια σύντομη ανάπαυλα οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-1913, έφεραν ακόμα ένα ισχυρό κύμα προσφυγιάς. Στις περιοχές που κατοικούσαν αρμενικοί πληθυσμοί έφθασαν αναζητώντας ασφάλεια και καλύτερη τύχη ένα εκατομμύριο σχεδόν μουσουλμάνοι. Οι προστριβές και οι συνακόλουθες συγκρούσεις ήταν αναπόφευκτες. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος βρήκε εκρηκτική την κατάσταση στην Ανατολία.